boleng bo phahameng ba ho laola phallo ea metsi

Monghali Waterman ke mohlokomeli oa mehleng oa serapa sa boikhathollo ebile ke mongoli oa National Geographic's Atlas of National Parks. Noka ea Noatak e tletseng likhohola e hekeng e hōle ea Arctic National Park e ka leboea-bophirimela ho Alaska, e sutumelletsa seketsoana sa rōna ho theosa le metsi ’me se foka moea. . Phula ena e sephara hoo u ka ’nang ua ikutloa u ferekane haeba u se na libonela-hōle le ho sheba ’mapa khafetsa. E le hore ke qobe ho otla lebōpo la nōka, ke ile ka tlameha ho sheba nōka e loebehlanang ka mahlo a bohale ’me ka phahamisa lesokoana ka matsoho a mabeli. matsatsi a mararo), sebaka se seng le se seng se neng se ka ba teng kampong se ile sa hoholeha ke seretse mme sa koloba. Ho se ho fetile lilemo tse 36 esale ke le motataisi Nokeng ea Noatak. Selemong sena, ha kea ka ka natefeloa ke mehopolo e phaphametseng naheng e hlaha e hlaha, empa ke ile ka makatsoa ke kamoo phetoho ea maemo a leholimo e fetotseng seo ke neng ke se tseba pele. Ke 'nile ka khahloa ke lefeelleng bophelo bohle ba ka bakeng sa ho nchafatsoa moeeng, kahoo ke ile ka khetha Noatak e le leeto la ho qetela lefeelleng ho arolelana le mora oa ka Alistair ea lilemo li 15 le lelapa le leng. mosi oa mollo Colorado. Ke nahana hore ena e tla ba ketsahalo e ntle haholo North North. Ke ile ka makatsoa ke hore mocheso o ne o le haufi le likhato tse 90 tsa Fahrenheit ka matsatsi a mararo a latellanang. Litšitšili tsena li teteaneng ka mokhoa o makatsang. Re tlile mona ka August, re tšepile hore serame se atisang ho qala khoeling eo se tla bolaea leru le tummeng hampe la menoang. hlabula le ho liehisa serame, kahoo re hloka matlooa a hlooho le lintho tse lelekang likokoanyana. 'Na le Alistair re sesa khafetsa ka nōkeng hore re phomole. Ena ke ketsahalo eo ke e-s'o nahane ka eona nakong ea maeto a mangata a ho ea leboea le batang. Empa lilemong tse tšeletseng tse fetileng, Alaska e bile le boemo ba leholimo bo futhumetseng ka ho fetisisa bo tlalehiloeng. Ho tloha ha ke le leetong la ka la pele mehloling ena ka 1982, mocheso oa Arctic o nyolohile ka likhato tse ’maloa tsa Fahrenheit. Ka nako eo, re ne re apara mariha bekeng ea pele ea August. e ne e futhumala ka makhetlo a mabeli ho feta karolelano ea lefatše lohle. Lilemong tse mashome ho tloha ka nako eo, karolo ena ea Alaska e ’nile ea angoa ke mocheso o sa tloaelehang le mello ea hlaha. Ha sefefo se otla ka la 5 August, mocheso o ile oa theohela ho likhato tse fetang 50, ’me ha re hoholehela ka ntle ho Arctic Gate ’me re kena sebakeng sa Noatak National Reserve, pula e ile ea boela ea tšoloha. lihekthere, e leng se etsang hore e be sebaka se seholo ka ho fetisisa se sa thibeloang naheng, se sireletsang tsamaiso ea linōka e kholo ka ho fetisisa e sa fetoloang. E 'ngoe ea tsona ke ho qhibiliha ha serame sa permafrost, se koahelang hoo e ka bang kotara ea lefatše le ka leboea la lefatše. deposition e ile ea sisinya le ho sutumelletsa lichaba tsa khale tsa limela mobung, ka potlako li li hatsetsa hore li be permafrost pele ntho e 'ngoe le e 'ngoe e bola. Hona joale, ekare spinach e leqhoa e behiloe k'haontareng ea kichineng.Permafrost e se e qalile ho bola le ho ntša carbon le methane sepakapakeng-e eketsang likhase tse futhumatsang lefatše tse hlahisoang ke batho tse bakileng ho futhumala ha lefatše. Nakong ea maeto a tundra lilemong tsa bo-1980, maoto a ka a ne a lula a omme haholo; lekhetlong lena, re ile ra kolobisa lieta tsa rona khafetsa 'me ra tsamaea har'a tundra e kolobisitsoeng ke meokho ea permafrost.Thaba e ka holimo ha e na lehloa.Lehloa le hekeng ea North Pole le ile la batla le nyamela ho pholletsa le selemo.Ho ea ka phuputso, ea lisekoere tse 34 lik'hilomithara tsa lehloa le lesoeu le ileng la bonoa ka 1985, ke 4 feela lisekoere-k'hilomithara tse setseng ka 2017. Ho Noatak, ha majoe a oela 'me lehlabathe le tšollela nōkeng, re ile ra tlameha ho khanna likoloi tsa rona ho pota-pota lebōpo le qhibilihileng. e koetsoeng ka sediment. Phuputso ea morao tjena ea linōka le melapo e menyenyane sebakeng seo e fumane hore ho qhibiliha ha permafrost ho pholisa metsi, e leng seo litsebi tsa baeloji li reng se ka senya ho ikatisa ha litlhapi tsa salmon.Sena se bakile matšoenyeho a nako e telele bakeng sa metse e ka thōko e ka tlaase ho melapo e itšetlehileng ka salmon bakeng sa mokhoa oa boipheliso. Ha re ntse re fofa, re ile ra boela ra bona letamo le bitsoang thermokarst le phallela ka har'a tundra e tala. Li bakoa ke ho qhibiliha ha leqhoa holim'a leqhoa le qhibilihang. Ha boemo ba leholimo bo ntse bo ba loketse haholoanyane, lihlahla tse nang le lifate le tsona li ile tsa fallela ka leboea libakeng tsa tundra le joang bo tlaase. lebōpong le phahameng la Noatak, le pota-potiloe ke lifate tsa moluoane tse fihlang mangoleng le joang. Hobane limela li fana ka boholo ba phepelo ea matla le bolulo bakeng sa liphoofolo tse hlaha, "Arctic greening" ena e fetola tikoloho eohle. Ho khahloa ke lihlahla tsena tse nang le lifate, li-moose, li-beaver le li-snowshoe hares hona joale li fallela leboea 'me li baka liphetoho tse ling.Lihlahla li boetse li fokotsa boriba. sekoahelo, e leng lijo tsa bohlokoa bakeng sa likhama tse fetang 250 000 tse haolang sebaka seo, tseo tse ling tsa tsona li tsamaeang lik’hilomithara tse 2 700 ho ea le ho khutla sebakeng seo namane e tsoalang ho sona. Le hoja re bone liphetoho tsohle, re ntse re tahiloe lefeelleng le hōle le le sa tsamaeng hoo leetong la matsatsi a tšeletseng la lik’hilomithara tse 90 ho tloha Letšeng la Pingo ho ea Letšeng la Kavaculak, re ileng ra bona Motho e Mong feela. ebe re e noa bakeng sa lijo tsa mantsiboea ha re ntse re qoba letsatsi le bataolang tlas'a seketsoana se tšehelitsoeng. Re ile ra ja li-blueberries tse hlaha. Ka mor'a ho qeta hora moeeng o khannoang ke seboko leralleng, re ile ra shebella bere ea grizzly le malinyane a eona, a sa tsebe hore na re teng, a ntse a bapala. ka tundra. Sena sohle se bakoa ke hore molisa oa likhama a tsoa lebaleng la namane la lehlabula joalokaha a bile teng ka lilemo tse likete-kete. empa ha ho mohla ba sutumetsanang, mesifa ea bona ke li-castanets tsa 'nete li tobetsa Molumo, litlhako tsa tsona li tobetse lejoeng.Liphoofolo tsena tse mosehla li hoholeha litseleng tsa tsona tsa khale, joalo ka mosi, li feta har'a lehoatata la rona la ho qetela le leholo. Libaka tsena tsa boikhathollo ke matlotlo a bohlokoa a demokrasi ea rona 'me li nkoa e le liemahale tsa meloko e tlang ke Congress le bapresidente ba fetileng.Hona joale li bontša bokamoso ba phetoho ea boemo ba leholimo, e fihlileng Arctic ka tsela e e-s'o ka e bonoa pele lefatšeng le itekanetseng. Bosiung bo bong ke sa khone ho robala, ke ile ka nyenyelepa ho tloha ho mora oa ka ea neng a ntse a otsela, ’me ka tsoa ka tenteng ea rōna, ka kena khanyeng e boreleli ea har’a mp’a bosiu ha letsatsi le likela, mookoli o ne o kobehile joaloka borokho bo fanoeng ke Molimo holim’a nōka. , ke nahana feela ka bara ba ka ba babeli, le kamoo bona le litloholo tsohle tsa rōna ba tla tobana le ho se tsitse ha mocheso o feteletseng oa lefatše. Jon Waterman ke mohlokomeli oa mehleng oa serapa sa naha le sengoli sa National Park Atlas of National Geographic. The Times e ikemiselitse ho phatlalatsa mangolo a fapaneng a eang ho mohlophisi.Re batla ho utloa maikutlo a hau mabapi le sena kapa leha e le efe ea lihlooho tsa rona.Malebela ke ana.E-mail ea rona ke ena: letters@nytimes.com.